[1025]
Bullinger an
Oswald Myconius
[Zürich],
23. Juli 1537
Autograph: Zürich StA, E II 342, 75r.-v. (Siegelabdruck)
Teildrucke: Corr. des réformateurs IV 264f, Nr. 644; CO X/2 116f, Nr. 71;
Teilübersetzung: Simon Grynäus (1493-1541): Briefe. Ausgewählt, übersetzt
u. hg. v. Herbert Rädle, in: Basler Zeitschrift für Geschichte und Altertumskunde
90, 1990, S. 83f, Nr. 35Hat seinen Brief [Nr. 1015] samt dem Schreiben Calvins an Grynäus und dem Bekenntnis der
Genfer erhalten; kann in letzterem nichts Bedenkliches finden, warnt aber vor neuem Wortstreit
um die Trinitätslehre. Ist über den Konflikt um Caroli nicht unterrichtet, will sich aber
weiterhin um Einheit bemühen und widerspricht der Befürchtung von Myconius, er werde in
Zürich und Bern geringgeschätzt. Der aus Baden zurückgekehrte Gesandte wird über die
verwerfliche Haltung der Fünf Orte [in der Solddienstfrage] berichtet haben; ihr Verhalten
könnte sich bald rächen, doch auch Unbeteiligten droht Schaden. Sendet den an Grynäus
gerichteten Brief zurück, nicht aber das Bekenntnis.
Gratiam et vitae innocentiam a domino.
Recepi literas illas tuas 1 , Myconi doctissime, una cum Calvini ad Gryneum
nostrum epistola 2 et praedicatorum Gebennensium confessione 3 . Et
primum, quod confessionem attinet, nihil in ipsa nunc quidem video, quod
displiceat. Videtur enim plane exprimere sacrosanctae trinitatis unitatem et
personarum distinctionem. Quod voculas "substantia" et "persona"attinet 4 ,
non arbitror illos fore tam praefractos, ut illis uti nolint aut alios iis utentes
damnare velint, quando in ipso intellectu nullum sit vel periculum vel dissidium.
Haud bene cessit nobis illa pugna de verbis "substantialiter, realiter
et corporaliter" habita 5 ; pessime cedet, si revocaverimus priscam illam de
unitate substantiae et personarum distinctione in sancta trinitate multo periculosissimam
disputationem. Satius enim mihi videtur adorandis hisce mysteriis
toto animo accedere illaque credere, quemadmodum de his simpliciter
loquitur scriptura, quam docte, subtiliter et acute in tremendam illam maiestatem
perrepere velle. Nos certe curabimus, ne hac in re et propter voculas
ulla apud nos moveatur disputatio. Apostolus Paulus iubet suos sapere ad
sobrietatem et a ad proportionem fidei 6 , vitare concertationem verborum. In
his ero.
337, 262r.-v.).
Quod Carolum attinet 7 , hominem neque absolvere neque damnare possum.
Ex aequo enim Calvini accusationem et Caroli repurgationem ignoro,
nisi quod dira quaedam legimus appensa in epistola Calvini ad d. Gryneum,
ad quae certe obstupui, necdum intelligo, quo spectent. Nihil de his scripserunt
nobis Bernates. Nihil ergo de his iudicare possum, nec, si possem,
debeo. Debeo autem curare, ut omnis inter fratres dissentio sopiatur. Huc
cum tu quoque horteris, studebo magis sedule. Nam quod sub finem epistolae
tuae adiicis 8 aequaliter te valere apud Bernenses ac Tigurinos, id est
nihil, certe non agnosco, neque, quorsum illa verba spectent, novi. Si enim
putas te a Tigurinis contemni b ac negligi, falleris profecto. Multum enim
valuerunt apud nos semper piorum et doctorum hominum scripta, neque ullo
argumento diversum commonstraverit quisquam; tantum abest, ut te, cuius
pietas et probitas nobis perspectissima est iam annis multis, neglexerimus
unquam. Et de Bernatibus nihil unquam intelleximus, nisi quod de te c ut viro
bono et docto sentiant; qui autem sic sentiunt, contemnere nequeunt. Rogo
itaque per dominum et obtestor, ut meliora tibi de nobis pollicearis d et amare
synceriter nos velis, quemadmodum te amamus ex animo. Pereant atque
dispareant suspitiones. Apud nos, deo ||75v. gratiae, nulla est turba vel dissensio,
quia simpliciter et summa cum diligentia, fide et charitate negotia
religionis tractamus, disputationes illas vitamus et fugimus. Veritatem semel
didicimus, hanc in vera fide tenemus. Utinam secundum hanc etiam viveremus.
Annitimur certe, quantum dominus gratiae concesserit, atque huc spectamus
in omnibus nostris contionibus; id enim nostri videtur esse offitii.
Vale una cum domino Gryneo, charissimo fratre, cui in praesenti non
habeo, quod scribam.
Nosti nimirum ex legato vestro, qui a Badena venit 9 , Catilinariorum 10
quorundam audatiam et Quinquepaganorum corruptionem deploratam 11 . Optimi
quique diem adesse putant, quo scelerati scelerum poenas dent. Hic
autem addo: Utinam vero non trahant etiam nos secum in ruinam. Vigilandum
ergo nobis et orandum.
Vale iterum.
Iulii 23. anno 1537.
H. Bullingerus tuus.
vom 16. Juli durch Bernhard Meyer und
Blasius Schölli vertreten; s. EA IV/1c
862.
Grynaei literas remitto. Confessionem non remitto, quod putem illam a vobis
non expectari.
[Adresse darunter:] Domino Osvaldo Myconio, antistiti Basileiensis ecclesiae,
charissimo fratri.